Phát triển sinh học: Khi cơ thể là một cuộc cách mạng
Người ta thường nói, tuổi dậy thì là một trong những giai đoạn khủng hoảng nhất của đời người, cả về mặt sinh học lẫn tâm lý. Đúng như vậy! Khi đang là một đứa bé hiền lành, bỗng một ngày, bạn nhận ra cơ thể mình bắt đầu... "nổi loạn" thì ôi thôi, đó là lúc "cuộc cách mạng sinh học" bên trong chính thức bắt đầu.
Hãy tưởng tượng bạn đang sống yên ồn, cơ thể như một bản nhạc êm đềm, bỗng một giai điệu punk rock rộn ràng reo lên: Dậy thì, đến rồi đây! Nghe có vẻ hài hước, nhưng hãy nghiêm túc với nó! Vẫn biết rằng, cầu thang hormone sẽ đẩy bạn lên đỉnh cảm xúc và lướt qua từng cơn cảm giác vô lý không tưởng. Chắc chắn không ít lần bạn nhìn vào gương và hỏi "Ủa, mình là ai, đây là đâu?". À, đó là chuyện bình thường như việc sáng sớm đi làm mà xe bus đã kín chỗ ngồi vậy.
Phát triển sinh học trong tuổi dậy thì không phải chỉ là việc cao thêm vài phân, to thêm độ vòng 1 hay vòng 3. Không không, nó sâu xa hơn nhiều. Đây là cuộc cách mạng mà não bộ tham gia tích cực nhất. Não sẽ hình thành và phát triển vỏ não trước trán – nơi mà quyết định, kiểm soát xung động, và khả năng lập kế hoạch dần trở nên chuyên nghiệp nhất. Nhưng hãy cẩn thận, với cái bộ não ấy, việc quyết định hôm nay ăn gì cũng như chơi trò giải ô chữ phức tạp vậy.
Và khi hormone bắt đầu "quậy", các bạn sẽ thấy trái tim mình dễ bị cảm giác phủ phê. Một bài hát buồn thôi cũng có thể khiến mắt đỏ hoe như thể vừa xem xong bộ phim "tiêu chuẩn Oscar" vậy. Đây là giai đoạn mà cảm xúc "trôi nổi" không kém dòng trạng thái phức tạp đầy tâm tư của xã hội trên mạng xã hội.
Thay đổi thể chất chẳng phải đến từ việc "có bắp" hay "có ngực", mà nó là sức mạnh khủng của sự "thích nghi xa lạ" trong một cơ thể mỗi ngày mỗi đổi. Và nhớ, không phải bạn đang đơn độc đâu, bởi ở đâu đó ngoài kia, có rất nhiều "chiến binh dậy thì" đang phải đấu tranh giữa sự bùng nổ hormone và những bài tập về nhà không bao giờ có hồi kết.
Thậm chí, tại Việt Nam, không ít bạn trẻ "kinh qua" giai đoạn này như một... màn nhảy flash mob vậy. Bất ngờ, hài hước nhưng đôi lúc trào dâng cảm giác không biết làm sao cho điều hòa.
Vậy nên, nếu bạn đang trong "cuộc cách mạng" này, hãy nhìn đời bằng đôi mắt lấp lánh của một chú heo con đáng yêu – được mọi người yêu thương dù có chút nghịch ngợm. Và đừng quên, sau mỗi cuộc cách mạng, chúng ta đều có cơ hội trở thành một phiên bản trưởng thành và cool ngầu hơn nhiều.
Nhận thức và tư duy: Bộ vi xử lý cứ như bị nâng cấp liên tục
Nhận thức và tư duy: Nghe thì có vẻ hơi sốc, nhưng bạn biết không, não bộ của tuổi vị thành niên cứ như một chiếc máy vi tính 'xách tay' đang được nâng cấp không ngừng nghỉ. Mỗi ngày một phiên bản mới, mỗi giờ một bản vá lỗi. Ủa, bạn hỏi chức năng này nằm ở đâu hả? Để tôi kể cho nghe!
Khi bạn đang mê mải nghĩ “Tôi là ai và tôi đang ở đâu?”, đống hỗn loạn này thực chất chính là quá trình não bộ tự học hỏi và thích nghi với mọi thứ xung quanh. Đây không khác gì việc bạn lên đời bộ vi xử lý ngon lành canh bún – tốc độ xử lý các tác vụ phức tạp ngày càng nhanh hơn. Từ việc đối mặt với bài kiểm tra ở lớp đến những tình huống 'tréo ngoe' của cuộc sống, mọi thứ đều được xử lý mượt mà (hoặc có khi... không).
Trong khi chúng ta đang loay hoay nghĩ “nâng cấp này có giúp gì không nhỉ?”, thì thật ra, mỗi trải nghiệm mới chính là một cơ hội để mở rộng khả năng nhận thức. Giống như việc máy tính ngày mới khởi động có hơi chậm, nhưng qua vài lần thử nghiệm, tốc độ cải thiện hẳn. Mà đừng quá ham hố nhấn nút khởi động, giải quyết vấn đề cũng cần thời gian và cải thiện dần dần mà!
Thật là tệ khi những vụ 'khóc ngồi' này không chỉ đến từ trường học hoặc môi trường xã hội. Còn nhớ đêm trước cha mẹ hỏi 'con đã làm bài tập chưa', rồi sáng mai lại hỏi 'sao hôm nay mặt bí xị vậy', chứ còn lý do gì khác ngoài sự chuyển dịch không ngừng của các ý tưởng trong bộ vi xử lý sinh học chứ!
Bạn nghĩ mình đơn giản chỉ là một đứa trẻ lớn 'biết yêu', nhưng thực tế là chuyển từ việc 'ngơ ngác' khi đứng trước một rừng cơ hội sang lập kế hoạch như một 'manager chuyên nghiệp' đỉnh cao. Như một bộ phim hành động gay cấn, cảm xúc lên xuống không ngừng giống như bản nhạc của một trò chơi điện tử cực đỉnh!
Nhưng không phải lúc nào nâng cấp cũng suôn sẻ như mơ. Bản vá lỗi ngày càng nhiều, từ vấn đề tương thích xã hội đến xung đột nội tâm, y hệt như khi máy tính 'cơm gạo' của bạn lâu lâu lại đòi update và chặn đường tiến lên của code đang chạy.
Nếu muốn biết thêm về những nốt trầm hài hước trong 'cuộc đời làm máy vi tính', bạn có thể tìm hiểu thêm qua góc nhìn độc đáo từ giọt mồ hôi của hội thành công lực khác.
Vậy nên, các cậu đừng buồn nếu đôi lúc thấy mình như 'chú đại bàng chưa bung cánh', vì biết đâu ẩn sau đó là một bộ vi xử lý đang lặng lẽ nâng cấp từng chút một từng ngày.
Cảm xúc và xã hội: Con lắc cảm xúc và mối quan hệ bạn bè
Chà, nói đến tuổi vị thành niên, ai trong mỗi chúng ta chắc đã một lần trải qua cái gọi là 'con lắc cảm xúc' trong mối quan hệ với bạn bè. Đây, hãy tưởng tượng bạn đang ngồi trên một chuyến tàu siêu tốc cảm xúc mà thỉnh thoảng có vẻ như bị hỏng phanh. Vâng, đó chính là những tháng ngày tuổi trẻ chúng ta, nơi mà niềm vui và nỗi buồn như đang chơi một trò đuổi bắt không hồi kết.
Ở đây, bất cứ ai cũng dễ dàng nhớ lại những khoảnh khắc thăng hoa đầy phấn khích, nơi bạn và đồng đội thân yêu cùng nhau phá đảo game online, hay cùng cười đến đau ruột vì những trò nghịch ngợm. Những lúc ấy, cảm giác như vừa đạt được một 'mùa xuân ngàn năm có một' vậy. Nhưng như một cặp đôi trong bộ phim tình cảm nào đó, 'con lắc' cũng khiến chúng ta rơi vào khoảng khắc xáo trộn khi chỉ một hiểu lầm nhỏ cũng khiến bạn cảm thấy thế giới như sụp đổ. Ai mà chưa từng trải qua cảm giác 'bị bạn thân unfollow trên Instagram' chưa kịp phanh chứ?
Vậy tại sao 'con lắc' này lại xuất hiện? Ồ, điều này đơn giản là vì sự phức tạp của cảm xúc. Bạn thấy đấy, cảm xúc con người là một canh bạc mà chúng ta luôn không chắc chắn khi đặt cược. Một phần là do những thay đổi môi trường và điều kiện sống, kiểu như khi một người bạn đi học xa hoặc bỗng dưng 'phất lên' trong sự nghiệp. Nói vui là, nếu não người có thể lập trình như một phần mềm thì chắc đã update hàng tỉ lần rồi vì cảm xúc liên tục reset, không phải sao!
Nhưng đừng lo, chúng ta vẫn có cách để quản lý con lắc cảm xúc này. Đó là nhận thức và thấu hiểu rằng, mọi mối quan hệ đều có lúc 'trái gió trở trời' thôi mà. Kèm theo đó là giao tiếp mở rộng và trung thực; thử một lần nghe bạn nói thay vì chỉ để ý đến dòng trạng thái Facebook của họ! Và đừng quên, khi khó khăn ập đến, hãy thấu cảm và ủng hộ lẫn nhau nhé. Vậy mới đúng là tình bạn chân chính!
Nếu nói về mặt xã hội thì mối quan hệ bạn bè thực sự có rất nhiều ý nghĩa. Từ việc hỗ trợ tâm lý giúp nhau vượt qua những ngày bế tắc, đến hình thành danh tính cá nhân – những người bạn đó là tấm gương để chúng ta soi lại chính mình, giúp phát triển nhân cách và kỹ năng xã hội quý báu.
Cuối cùng, hãy nhớ rằng, giữ cho 'con lắc' này đung đưa nhẹ nhàng hơn có thể giúp chúng ta xây dựng và duy trì những mối quan hệ bền vững không chỉ nâng cao chất lượng cuộc sống cá nhân mà còn làm phong phú thêm môi trường xã hội xung quanh chúng ta. Thật sự là tôi không biết nên khóc hay nên cười nữa, nhưng chính những cú va của 'con lắc' đó lại giúp chúng ta trưởng thành và biết trân quý hơn từng giây phút của cuộc sống, phải không?
Sức khỏe tâm thần: Thách thức lớn nhất không phải là toán cao cấp
Bạn biết đấy, đời sinh viên hay người mới đi làm đều như một phiên bản thử thách 'ai bị úp bô trước' – và thi thoảng, chúng ta thua, không phải vì toán cao cấp khó như ma trận nguồn, mà vì sức khỏe tâm thần của chúng ta đang nhảy disco trong một đêm hội hoành tráng. Hãy tưởng tượng, bạn là một Spartan cố gắng đánh bại các đề toán, nhưng lại bị chính nội tâm của mình, cô đơn và stress, hạ gục nhanh, tiêu diệt gọn.
Hãy nói về áp lực học tập nha! Trái ngược với toán, môn mà ai cũng nói là cha đẻ của đau khổ, nhưng thực ra, chính là cái đống áp lực kêu gào kết quả cao mới chính là siêu sao công phá tâm lý đây. Đã ai từng thử cân não giữa một tá bài tập, hạn chót nộp bài và trình bày sáng tạo còn nặng hơn khối lượng công việc của cả một đội quản lý dự án chưa? Đúng rồi đó, thời gian rảnh chỉ đủ để thở dài – và ôi, bạn biết còn ai thở dài trong cuộc đời? Chính là những người đang đứng giữa ngã tư đời và ngã vào hộp 'burnout'.
Thiệt tình, căng thẳng như việc đứng giữa một bữa tiệc mà bạn chẳng quen ai. Bỏ lại đằng sau mô phỏng của một xã hội hư không hỗ trợ bạn, sức khỏe tâm thần thường làm bạn tự hỏi: "Ủa, tôi là ai?". Và khi bạn không tìm thấy câu trả lời qua sách vở, áp lực lại vỗ vai, mời bạn về nấc thang trầm cảm.
Vậy thì sao nhỉ? Nên nhớ rằng, không hẳn chỉ có toán là khiến bạn đau đầu đâu, mà việc bạn bỏ qua sức khỏe tâm thần mới là vấn đề chính đó trời ơi! Mọi người có bao giờ nghĩ rằng: 'Khỏe tâm thần cũng sánh ngang tầm khỏe thể chất' không nhỉ? Hãy giữ mình tỉnh táo như khi bạn sắp vô địch trò 'Đuổi hình bắt chữ'. Sức khỏe tâm thần vững vàng giúp bạn mở khoá khả năng tư duy logic, phát sáng tại kỳ thi, làm việc chăm chỉ hết sức mà không bị 'úp bô'.
Rồi cách nào để giữ vững thượng phong trong "giải đấu tâm thần" này nhỉ? Đầu tiên, hãy tăng cường nhận thức về tầm quan trọng và cách chăm sóc sức khỏe tâm thần: từ thói quen nhỏ như tập thể dục, ăn uống lành mạnh, ngủ đủ giấc, cho đến thứ xa xỉ và thần thánh như thiền định hoặc điêu khắc tâm hồn với yoga.
Không quên tổ chức "hội quán các hội viên trái tim động", nơi các bạn trẻ tụ tập xả stress, chắc mình chưa cô đơn với đình đám 'ai bị úp bô chưa kịp phanh'. Và đừng quên, nếu bạn đang bị bao vây bởi tình trạng khó chịu mà không thể tự mình "vững vàng", hãy mạnh dạn nhờ đến tư vấn chuyên nghiệp. Trong bức tranh cuộc sống đầy thách thức này, chúng ta cần đến chuyên gia như cần một cốc trà đá trong trưa hè.
Thế đấy, từ việc không để 'toán cao cấp' bị đổi vai thành 'thách thức lớn nhất', hãy nhớ rằng, thực ra giữ gìn sức khỏe tâm thần mới là chìa khóa mở ra cánh cửa thành công đích thực. Có cái gì cần phải than thở không? Trời ơi! Cuộc đời này thiệt thấy buồn cười mà cảm động làm sao!
