Môi trường khắc nghiệt trong đời sống ngục tù motchill
Ai bảo rằng 'ngục tù' là nơi để dưỡng nhàn, cơm bưng nước rót thì chắc hẳn chưa từng bị 'úp bô' vào một không gian mà chỉ nghe tên thôi đã khiến ta rùng mình: nhà tù. Bình thường, ta hay than cuộc sống chật chội ở mấy khu tập thể, nhưng thử vào đây một ngày, đảm bảo ta sẽ thấy mọi nhà ở trên đời này đều là 'biệt thự liền kề'.
Cơ sở vật chất nghèo nàn trong các nhà tù là thách thức đầu tiên mà các “cư dân” mới phải đối mặt. Phòng giam chỉ khéo bằng cái hộc tủ, đã thế còn luôn thiếu ánh sáng, ẩm thấp đến mức mọc nấm từ tay đi! Theo báo cáo “Làm bạn với bạn gián” của một cựu tù nhân, nhiều tù trên thế giới cho biết điều kiện sống trong này không khác gì sống trong hộp quẹt không lửa.
Điều kiện vệ sinh trong tù cũng thật là một điều huyền bí diệu kỳ. Có những nơi thiếu nước sạch đến mức tưởng như cần phải hô hào mọi người ôn lại bài hát "Nước nhà là nước mưa." - Chất lượng lâu ngày không bảo trì, chỉ cần một trận mưa thôi là từ 'shower' biến thành 'power wash'.
Nói đến thức ăn nơi đây, nhớ đến món cháo loãng mà chúng ta từng ăn khi bị bệnh. Thật không giỡn mình chứ, dinh dưỡng trong các bữa ăn của nhà tù là một thử thách lớn hơn cả 30 ngày tháng Giêng trừ 29 ngày ăn kiêng. Sọ xáng được cộng đồng tù nhân nhận định đang 'làm về tự do cân nặng'! Theo một nghiên cứu gần đây, nhiều tù nhân đã tự chế tạo món ăn của mình từ những nguyên liệu tưởng chỉ có thể thấy trên YouTube.
Nơi đây còn nổi tiếng với những câu chuyện mang tính “kỳ thị nhẹ” của quyền lực nhà tù. Các anh quản lý thì cứ tưởng mình đang casting cho bộ phim "Đường đến Ngôi Vương", vung vũ khí và áp dụng biệt giam như vừa tìm thấy đèn thần và trực tiếp đóng vai thần đèn. Đã thế, tù nhân nào cũng có thể trở thành nạn nhân của bạo lực và đối xử vô nhân đạo từ cả hai phía, quản giáo và đồng nghiệp trong phòng giam!
Tâm lý mà không "down" mới lạ trong điều kiện khắc nghiệt như vậy. Xin hãy tưởng tượng chúng ta kẹt trong một không gian không cửa sổ, không wi-fi, chỉ có mỗi chiếc giường tầng đã 'mất thăng bằng' nhiều tháng liền. Gần gũi thế mà cảm thấy rất xa nhau . Tâm lý bất ổn quả là một phần không thể thiếu của 'đặc sản' ngục tù, nơi rất thiếu chăm sóc sức khỏe tinh thần, còn lo cho ai mà lo cho tâm!
Cơ hội giáo dục và lao động để "tái hòa nhập xã hội" cũng thuộc dạng "hết hồn chim én". Nhiều nơi chẳng có chương trình nào, khiến một số người lúc ra tù còn bỡ ngỡ hơn so với lúc mới vào. Không chỉ là sách vở, mà còn là vô số cơ hội bị đóng kín cửa trước mặt, như cái cách mà cửa phòng giam cứ đóng chặt ngày ngày.
Chung quy thì, trại giam phần nhiều giống một bộ phim kinh dị hơn là trong bài diễn văn "còn vàng" ở các hội nghị quốc tế về cải cách nhà tù. Chúng ta, dù ở ngoài, cũng cần nhớ rằng mỗi phần của hệ thống đó là phần nào phản ánh sự phức tạp của xã hội. Để mỗi người ở bất kỳ nơi đâu, từ nhà đến ngục tù, đều có quyền được sống tốt hơn, công bằng hơn.
Thiếu thốn tự do trong đời sống ngục tù motchill
Kéo bạn vô một cuộc hành trình không mấy gì êm đềm mà lại cực kỳ hấp dẫn — giới thiệu đời sống ngục tù motchill! Không phải là một chuyến đi phượt vui vẻ đâu nha! Nếu sống ngoài đời bạn đã từng khó chịu với quy định công sở, thì khi tìm hiểu đời sống ngục tù, bạn sẽ cảm nhận được... luật chơi bân cật hổng tưởng tượng nổi!
Trước tiên, hãy thử tưởng tượng mỗi sáng bạn thức dậy, nhưng không phải do đồng hồ báo thức từ cảm giác tự do của những giấc mơ đáng sợ. Ở nhà tù, giờ thức giấc không phải là sự lựa chọn, mà là lệnh từ trên với một tiếng chuông bạn không thể không nghe. Hồi nhỏ mẹ la bạn dậy chắc cũng không có căng thẳng bằng đâu.
Thiếu thốn tự do cá nhân trong ngục tù chẳng khác gì việc bị buộc phải 'sống chung với lũ', từ đó khiến tâm lý lẫn thể chất phạm nhân dễ rơi vào trạng thái bí bách. Đúng nghĩa là kiểu "Sống trong cảnh gà què ăn quẩn cối xay", khi bạn chẳng có không gian riêng tư tẹo nào đâu, đến mức phải thốt lên "Ủa, ý kiến cá nhân cũng bị tịch thu luôn hả trời?".
Nói về tâm lý, nhiều "bạn đồng hành" trong khám sẽ hiểu ra cảm giác của một bộ não nhàu nhĩ như thế nào. Sự tù túng biến thành lo âu, còn từng nỗi ân hận bỗng dưng xếp hàng dài. Có ai bảo sống một cuộc đời đơn giản đâu, nhưng sống ở đây thì hơi bị ép khó nuốt nghen!
Cảm giác bị cô lập, mất liên lạc với thế giới bên ngoài như khi wifi chập chờn bất chợt sẽ đến thăm mọi lúc. Không thể nhấc máy gọi bạn bè, người thân, nhiều người buộc phải "đàm đạo" với các bạn cùng phòng đầy kinh nghiệm "súa". Thật là một hội hội ngộ không mong đợi chút nào!
Khi cuộc sống bị "ngợp" như vậy, hẳn nhiên quyền lợi cũng bị bập bẹ. Tiếp cận chăm sóc y tế có giới hạn, ăn uống thì chẳng khác nào ăn kiêng nhưng lại chẳng ai muốn, điều kiện vệ sinh thì lúc nào cũng đầy rẫy những điều "không biết nên khóc hay nên cười nữa".
Thậm chí, cơ hội giáo dục và phát triển kỹ năng bị cắt đứt, tương lai như một mảnh giấy bị xé dở dang. Chẳng trách nhiều người không thể tươi cười và hòa vào xã hội sau khi mãn hạn. Họ như những ngôi sao sáng trong cái bình thủy tinh, yếu ốm và lâu không được ngắm ánh mặt trời.
Cuối cùng, bạn có biết rằng sự thiếu thốn tự do trong ngục tù không chỉ là một chủ đề 'motchill', mà còn là lý thuyết "vỡ lòng" của cuộc sống. Một hành trình để thấy rằng tự do đích thực là chiếc chìa khóa vàng cho một cuộc sống nhẹ nhàng hơn, giữa những rào cản vô hình mà chúng ta thường tự xây quanh mình.
Tâm lý áp lực và cảm xúc trong đời sống ngục tù motchill
Ủa gì kỳ vậy trời? Có ai ngờ giữa thời đại 4.0, nơi mà mọi thứ từ sinh hoạt cá nhân đến công việc đều được tối ưu hóa bằng công nghệ, ta lại phải đọc về cái cảnh 'motchill' trong ngục tù. Phải công nhận rằng, 'motchill' – nghe có vẻ lạ mà quen, quen mà vẫn lạ – đúng là một trải nghiệm cười ra nước mắt dành cho ai từng 'úp bô chưa kịp phanh'.
Ngục tù nè, tưởng chỉ có trong phim hay sách thôi, ai ngờ giờ đây mình đang hít thở không khí tưởng tượng mà đã thấy nghẹt thở hết sức. Trước tiên, thử tưởng tượng nhé, mỗi sáng bạn bị kêu thức dậy đúng giờ như một chiếc đồng hồ báo thức biết đi, phải xếp hàng để nhận đồ ăn gắn mã số riêng không thể đổi trả, như mua online nhưng không có chính sách free return. Thậm chí, muốn ăn một bát mì gói là có ngay, nhưng có khi lại thành mặt đối mặt với người bạn cùng phòng không mời mà... đến.
Sau khi tìm hiểu qua một loạt nghiên cứu sặc mùi học thuật, tôi dắt bạn vào một cuộc phiêu lưu vừa thực vừa hư. Thiếu tự do là thử thách mỗi ngày. Mất quyền tự quyết, phải tuân lệnh như sư tử bị nhốt trong lồng. Ngay cả việc chọn dây giày cũng khiến bạn khao khát một tiếng gió tự do. Kết quả? Lo âu và trầm cảm đến tự nhiên như kiểu chưa kịp xuất phát đã về đích.
Còn cảm giác lo âu? Thử tưởng tượng đứng trước cảnh 'sáng ăn, trưa ngủ, tối cào phím', không biết ngày nào là ngày mình được 'rời trại' để trở lại xã hội. Những hôm trời mưa vẫn cứ phải đi dạo quanh sân đá bóng, chỉ biết tự nhủ 'Bức tường này một ngày nào đó sẽ chào tạm biệt mình'.
Những cỗ máy căng thẳng trong tù, ngoài việc chịu đựng các 'mochi' từ đồng bọn tù nhân, còn đến từ những cuộc đụng độ với quản giáo. Thật sự mà nói, đây là lúc mọi định nghĩa về sự kiên nhẫn đều bị tôi luyện lại. Derank từ Manager về làm nhân viên quèn còn không khổ bằng cảnh tránh mặt để không phải cãi nhau với 'sếp mới' này.
Soledad trong tù cũng không phải dạng vừa, bạn ạ. Đang giữa nơi đông người vậy mà vẫn có cảm giác bị cách ly khỏi thế giới, thậm chí tệ hơn là nhớ nhà, nghĩ về bạn bè, người thân mà không thể làm gì hơn!
Để vượt qua mọi điều đó, một số tù nhân sẽ tìm niềm vui trong tôn giáo hoặc các hoạt động nghệ thuật – nơi mà từ trước tới giờ vốn chỉ dành cho 'dân chuyên', nhưng bây giờ là nơi an toàn nhất để vươn mình thoát khỏi chủ nghĩa khoan dung 'cách ly'. Nói thật, tham gia lớp phát triển kỹ năng hay thiền định cũng là một cách hiệu quả để chữa lành. Thử vài động tác yoga bằng cách giữ cơ thể như xác chết (bởi vì lying down is an art), hay tham gia một nhóm tự giúp đỡ. Đó mới gọi là 'PLUS' của cuộc sống 'motchill' mà bạn không ngờ tới.
Nói gì chứ, dù có cơ hội thoát ly tương lai để tái hòa nhập cộng đồng, tôn chỉ 'bảy ngày làm mưa, ngày thứ tám chưa chắc đã nắng' vẫn là vàng. Bởi vì cuộc sống ra ngoài với đầy đủ thử thách đang chờ, không khác gì đứng giữa 'bầu trời đầy sao' mới 'thấm mài mòn'. Và thật sự là tôi không biết nên khóc hay nên cười nữa…
Giáo dục và tái hòa nhập trong đời sống ngục tù motchill
Chào mừng bạn đến với chương trình "Đời Sống Ngục Tù Motchill", nơi mà chủ đề nghe có vẻ căng nhưng chúng ta sẽ khám phá nó dưới lăng kính cà khịa nhẹ nhàng, đảm bảo không "bô" ai. Hãy cùng lướt qua một số điểm sáng sủa trong bức tranh trông có vẻ u tối này - mô hình giáo dục và tái hòa nhập xã hội trong tù.
Giáo dục trong nhà tù: Hành trình học tập kiểu "bụi bặm"
Khi nhắc đến nhà tù, không ít người nghĩ ngay đến một nơi vô vàn quy tắc và khá là... thiếu thú vị, nhưng chắc chắn không phải là nơi bạn có khả năng học tập. Ủa nhưng đừng bỏ qua! Ở một góc nhìn khác, đây lại chính là môi trường giáo dục siêu hiệu quả, kiểu "thầy cô bạn bầu" nào cũng ao ước. Ở đây mà bạn không học thì biết học ở đâu nữa?
Các nhà tù hiện nay đã chuyển mình thành những mái trường tựa như một trường học thị giác. Nào là chương trình của trường mầm non cho tới đại học, thậm chí có cả khóa học trực tuyến từ trường đại học như kiểu "đấu đá chiến thuật" trên sân lớn. Các thầy giáo, đôi khi là mấy anh "cựu tù nhân" với đủ loại kinh nghiệm trong cuộc sống, hướng dẫn các môn học một cách khá... độc đáo và khó có thể tìm thấy ở nơi khác.
Tái hòa nhập xã hội: Cơ hội làm lại cuộc đời
Sau khi "tốt nghiệp" khóa học đầy màu sắc trong ngục tù, bước tiếp theo là giúp các bạn phạm nhân trở lại xã hội. Đừng tưởng là dễ! Lại một lần nữa, "thầy cô bạn bầu" không ngại "úp bô" cái sự lười của bạn, kiên trì đẩy bạn lên con đường sống vui, sống khỏe, sống có ích.
Những chương trình tái hòa nhập xã hội như "học nghĩ và làm" tập trung vào việc dạy kỹ năng sống, quản lý tài chính và không chỉ dạy "thằng Huấn" dạy "đè bàn phím" mà là sống sao cho đàng hoàng, tử tế. Túm lại là phải sống sao không bị úp bô thêm lần nữa!
Bức tranh lợi ích từ giáo dục và tái hòa nhập
Thật đáng kinh ngạc, việc nhà tù mời gọi giáo dục và tái hòa nhập kéo theo nhiều lợi ích không tưởng. Nhiều nghiên cứu cho thấy rằng các tù nhân tham gia học tập ít khi trở lại "ăn cơm nhà nước". Mãnn mang theo những mảng kiến thức, họ "biến hóa" từ người phạm sai lầm thành công dân có trách nhiệm. Nói như vậy nghe có vẻ "đàn áp tinh thần" quá, nhưng đời là thế - cứ phải cố lên thôi!
Và còn gì vui hơn khi bạn không chỉ cải thiện bản thân mà còn giúp giảm gánh nặng cho xã hội, tiết kiệm biết bao nhiêu "kê thuế" để lo dọn bô? Cuối cùng thì, việc giảm tỷ lệ "gia nhập hội rapper tình nguyện lâu dài" là điều chúng ta đều mong muốn.
Mặc dù có nhiều thách thức như thiếu nguồn lực hay kỳ thị xã hội, nhưng ta không thể từ bỏ. Chúng ta đâu biết được, cảnh sống "hơi bị êm" có khi nào cũng xuất phát từ những lần "úp bô" đầy ý nghĩa như thế này đâu!
