Nguyên nhân nào khiến bạn sợ sai ngay từ đầu?
Ủa gì kỳ vậy trời? Một câu hỏi tưởng chừng như đơn giản nhưng lại khiến không ít người gãi đầu suy nghĩ. Ai cũng đã từng trải qua nỗi sợ khi bị 'úp bô chưa kịp phanh', đặc biệt là khi đối diện với ánh mắt 'sát thủ' của một ai đó. Mỗi người có lẽ đều có một bộ sưu tập 'bô' đồ sộ mà mình từng bị úp từ thời còn là 'mầm non tương lai của đất nước'. Điều gì đã khiến chúng ta trở nên sợ hãi với việc phạm sai lầm đến thế?
Đầu tiên, hãy bàn về kinh nghiệm quá khứ. Bạn còn nhớ cái lần đi thi mà đúng bài toán điểm 10 nhưng bạn lại viết nhầm dấu? Thầy cô, phụ huynh chắc chẳng tiếc lời chê, và từ đó bạn thấy ám ảnh với việc phải luôn chính xác tuyệt đối. Mới nhỏ mà đã 'trúng gió xã hội', bởi chỉ một dấu phẩy cũng khiến bạn lea mãi với ám ảnh rằng mình không được phép sai.
Rồi có áp lực xã hội, từ những kỳ vọng không tưởng từ gia đình đến những tiêu chuẩn kinh khủng từ bạn bè. Bạn thấy ai cũng thành công, còn mình như người ngoài hành tinh 'chưa đăng ký hộ khẩu'. Áp lực khiến bạn quen và sợ cái việc bước ra khỏi vùng an toàn, sợ 'hơi khác người' một chút là đã thấy lạ lẫm.
Đó là chưa kể đến việc có người với sự tự đánh giá thấp, luôn ám ảnh rằng mọi người đang dò xét mình. Điều này chắc chắn là không đúng, nhưng tâm lý cứ bảo thế nên bạn vẫn sợ là mình không đủ tốt, lo rằng sẽ bị chê khi mắc lỗi dù chỉ bé xíu.
Kỳ vọng cá nhân cao cũng gây khó khăn không kém. Một số người tự đặt lên mình một núi áp lực, nghĩ rằng nếu không đạt điểm 10, không được giải AOE (Amazing of Everything) thì đời coi như 'xong phim'. Những người này thường không chấp nhận được việc chỉ đạt điểm 9.9.
Thiếu kiến thức hoặc kỹ năng có thể là một nguyên nhân khác. Khi không biết làm sao để bắt đầu một thứ mới, thường dễ bị nỗi sợ thất bại 'úp bô án mạng'. Mà, kể ra thì cũng hợp lý thôi, thử vẽ tranh mà phát hiện ra rằng mình sao chỉ toàn 'nghệ thuật trừu tượng' thực sự làm cho lòng tin bay đi ít nhiều.
Mắc phải nỗi sợ mất mát cơ hội cũng tương tự như việc sợ mất gấu: Nó là một nỗi sợ không có thật nhưng lại gây ảnh hưởng lớn. Bạn sợ sai đồng nghĩa với việc bạn phải đối diện với sự thật rằng vài thứ trong đời sẽ không bao giờ thực hiện được nữa.
Cuối cùng, so sánh bản thân với người khác cũng khiến nỗi sợ sai lầm to hơn. Lướt mạng cũng thấy bạn bản thành công vang dội, mình thì đang viết đơn tăng này. Đã thế, lại còn nghiện mạng xã hội, dễ dẫn tới trạng thái không ổn định như thể nghiện mạng xã hội.
Thay vì sợ, có lẽ đã đến lúc chúng ta nên chấp nhận rằng sai lầm vốn chẳng to tát gì lắm đâu, chỉ là những khoản thuê gió của thần Tài để sau này có thể hưởng trọn cái gọi là 'Trời cho'. Học cách cười nhẹ trước những gì không hoàn hảo, và nhận ra rằng cuộc sống đâu chỉ toàn những lần bị 'úp bô'.
Sợ sai trong cuộc sống: Khi tâm lý biến thành thói quen
Ủa chứ nói nghe, bạn đã từng cảm thấy như đi trên dây mà không có lưới an toàn phía dưới chưa? Ồ, đúng vậy! Đó chính là lúc bạn đang sợ làm sai một điều gì đó. Giống như bạn đang đứng giữa sân khấu của cuộc đời, trước hàng ngàn "khán giả" chỉ chờ xem bạn vấp ngã để cười thỏa thích. Thật sự tôi cũng không biết nên khóc hay nên cười nữa…
Hãy thử nghĩ về ngày mà bạn còn là sinh viên, ngồi trong phòng thi và đột nhiên phát hiện mình không biết tick cái ô nào cho đúng. Đường học tập ép phê không nổi, nhưng chẳng may đời bỗng nổi hứng "úp bô" mình bằng cách làm cho bạn chỉ biết trừng mắt như cá mắc cạn. Không phải bạn dở đâu, chỉ là nỗi sợ sai đã khiến bạn hóa đá, như đồng bào miền Trung hoá đá khi gặp lũ mà không có bè.
Còn khi đi làm, chắc chắn có lúc bạn cảm thấy mình bị cắt mất chân tay khi phải ra quyết định. Enough is enough, khi nỗi sợ sai lạc lối, bạn bỗng dưng chỉ dám đi xe số một, mãi không dám đổi số hai vì… sợ bể bánh xe. Nhưng các bạn biết không, trong công việc, không ai có thể tránh hết mọi sai lầm. Người ta bảo "thất bại là mẹ thành công", nhưng nếu cứ sợ thì chỉ có "một đứa con hư" sợ mẹ ở nhà mà thôi!
Thú thật mà nói, ở xứ này, dưới những ánh mắt "mang tính truyền thống" từ xã hội, mỗi sai lầm vừa nhỏ như con kiến cũng có thể bị phóng đại như con voi. Sóng mạng xã hội thì chẳng khác gì con dao hai lưỡi, chỉ cần một cú nhấp "sa tay" cũng đủ khiến bạn nổi như cồn, hoặc chìm như đá. Ôi cái đời mất nết! Nhưng vẫn phải đối mặt thôi...
Nhưng ngẫm lại, ai dám lớn tiếng bảo mình chưa từng sai, thì chắc tấm thẻ xanh thuộc về thiên đường chưa kịp phát mà thôi! Thay vì ngồi phân vân giữa việc "thích nghi với sai lầm, hay để sai lầm thích nghi với mình", các bạn trẻ ơi, hãy tập nhìn nhận sai lầm như một quy trình... thi công sai mà sửa, không phải là điều cần tránh nhé! Sai lầm không phải là kết thúc của hết thảy, mà là gợi ý cho những câu chuyện phiêu lưu tiếp theo, có khi còn hài hước gấp bội đấy chứ!
Vậy làm thế nào để hoá giải nỗi sợ này? Đầu tiên, hãy xem mình là "thực thể thích nghi tạm thời" trong một vũ trụ hỗn độn, nơi mà những gì không giết được bạn sẽ khiến bạn mạnh mẽ hơn. Đừng đặt kỳ vọng rằng bạn luôn đúng. Việc đặt mục tiêu thực tế không chỉ giúp bạn giảm bớt áp lực mà còn thoải mái hơn khi bị... úp bô. Cuối cùng, hãy nhớ rằng sai lầm không phải là kẻ thù. Thay vì trốn chạy hay gồng mình lên chịu đựng, hãy học cách yêu thương chúng. Đừng quên rằng, khi đã thất bại đủ nhiều, bạn mới có thể khám phá ra nhiều điều thú vị trong chính bản thân mình. Chúng ta đang sống trong một cuộc đời mà nụ cười có thể lưu truyền nhiều hơn là giọt nước mắt đấy!
Chiếc bút bi đầy mực của bạn đã vô tình chuốc rượu bút chì khô: Hậu quả của tâm lý sợ sai
Khi nói đến tâm lý sợ sai lầm, chúng ta hãy tưởng tượng mình đang có một cây bút bi đầy mực và một cây bút chì đang khô. Ông bút bi, với sự tự tin tràn đầy, cứ nghĩ mình đi đến đâu là sẽ để lại dấu vết không thể xóa bỏ. Ấy thế mà trong những khoảnh khắc bất chợt, lỡ đụng trúng cây bút chì khô, một cuộc say sưa tâm lý có thể xảy ra – tâm lý sợ sai nào cũng vậy, lúc nào chả như bút bi chuốc rượu cây chì khô, khiến mọi viết lách của chúng ta trở nên chông chênh, lập cập.
Bút bi vốn kiên định, đại diện cho những quyết định mà chúng ta tin rằng là “chắc như đinh đóng cột”. Ai mà chả thích nhấn nhá một chút sự chắc chắn vào cuộc đời mình cơ chứ! Thế nhưng, đời không như là mơ và đừng mơ đời như là thơ. Bút bi có mực và tưởng chừng như viết là dứt khoát, nhưng lại bị ám ảnh bởi sợ sai. Cái kiểu này hệt như đi họp rồi không nhớ nổi liệu mình đã tắt bàn ủi chưa, hay đứng ở ngã tư mà đầu cứ săm soi coi mình đang đi đúng đường không. Giữ vững tâm lý vững như bút bi, càng viết càng sợ sai, là tự tạo một mớ hỗn độn bừa bãi cho chính mình.
Còn cây bút chì thì tượng trưng cho sự linh hoạt, thoải mái, thậm chí cả những lần chấp nhận “sai lầm không đáng có”. Nó cho phép bạn xóa đi viết lại, nghĩa là có thể thử sai – điều mà chúng ta nên nắm bắt trong cuộc sống. Thế nhưng, tác động của một bút bi trong cơn tửu luân có thể gây nên việc bút chì trở nên chai lì, ngại xóa, ngại viết, và có cảm giác kém ổn định cứ như dép dưới chân bị mòn đế.
Tâm lý sợ sai khiến chúng ta sợ bước ra khỏi vùng an toàn của chính mình. Ai chưa từng bị một cú úp bô nào, hãy tự nhận mình may mắn. Còn đối với những ai đã, việc này tương tự như lúc đứng trước thầy giáo mà run như cây sậy, vấp váp từ lời chào đến lúc cần tìm cây bút viết vào tập. Rõ ràng, khi chúng ta để nỗi sợ kiểm soát, nó sẽ nhâm nhi từng chút một lòng can đảm của chính mình, từ đó dẫn đến hàng loạt hậu quả không mong muốn.
Nỗi sợ này không chỉ cản trở sự sáng tạo, mà còn làm cho quá trình phát triển cá nhân của chúng ta chậm lại. Chúng ta thường lo sợ những ý tưởng “lạc lối” của mình sẽ bị chỉ trích, khiến cho cái đầu vốn dĩ thèm khát học hỏi cứ gai đùn như cái miệng gà mái già không có thóc. Hậu quả xa hơn even là đánh mất những cơ hội lớn, chỉ vì chúng ta không dám bất chấp mà thử một điều gì đó mới mẻ.
Cuối cùng, để vượt qua cái vòng luẩn quẩn đầy ám ảnh của tâm lý sợ sai lầm, chúng ta nên chào đón những cú “úp bô” bằng một nụ cười khoan dung. Hãy cảm nhận sai lầm như những cơ hội để học hỏi. Chấp nhận rằng cây bút bi khi chuốc rượu cây bút chì khô là một câu chuyện không thể thiếu trong hành trình trưởng thành. Như ông cha ta có câu, "thất bại là mẹ thành công", chỉ cần bạn còn dám đứng dậy sau khi ngã, việc bạn viết lại với một cây bút bi sẽ luôn mạnh mẽ và dứt khoát hơn trước.
Bí kíp vượt qua tâm lý sợ sai: 'Lỗi' mà vẫn vui!
Ai trong chúng ta chẳng có một lần sai, chỉ có điều là mức độ sai kia kéo dài bao lâu và có thể... viral tới đâu thôi. Nhưng thôi, chẳng ai chết vì... sai (trừ khi bạn cắt nhầm dây bom hẹn giờ như trong phim hành động Mỹ), nên hãy cứ bình tĩnh mà khám phá xem cái 'tâm lý sợ sai' này rốt cuộc có gì đáng sợ nhé. Tôi là Biupbo, chứng nhận bởi 'Bộ Sợ Sai Lầm Thế Giới', tự thấy đau đáu khi chia sẻ điều này với bạn.
Thử nghĩ mà xem, có phải mỗi khi chúng ta chuẩn bị phát biểu ý kiến trong một cuộc họp, là nỗi sợ bị ù tai khi nhận phản hồi tiêu cực lại trực chờ 'xâm nhập không báo trước'? Vâng, đúng rồi! Đó là vì nỗi ám ảnh sợ sai luôn rình rập. 'Ủa, sao tôi lại nói thế nhỉ?' bạn tự vấn bản thân trong cơn sóng lừng của ám ảnh. Nhưng đôi khi, chỉ đơn giản là vì bạn chưa khám phá hết tiềm năng của mình trên hành trình 'Lỗi Mà Vẫn Vui'.
Bước đầu tiên để vượt qua tâm lý sợ sai không gì khác ngoài việc thay đổi cách nhìn về sai lầm. Hãy thử tưởng tượng sai lầm là một ông chú hóm hỉnh luôn tặng bạn những tràng cười không dứt ở mỗi bữa tiệc họ hàng. Thay vì ngại ngùng, hãy xem ông chú này như cơ hội để khám phá bản thân, để chỉnh sửa đường đi nước bước cho chuẩn sao nhất.
Kế tiếp là phát triển tư duy cầu tiến. Tương tự việc chơi game, bạn muốn tăng level phải không? Hãy giống như một trò chơi nhập vai mà sai lầm chính là những con quái vật. Mỗi lần hạ được một con, là bạn được thêm điểm kinh nghiệm. Tư duy cầu tiến giúp bạn thấy sai lầm như phần tự nhiên của tiến trình học tập. Mà khoan đã, nó giống việc bạn “úp bô chưa kịp phanh” trong mùa mưa khi xe máy trượt bánh, rồi nhận ra mình cần học cách phanh tốt hơn.
Có lẽ, bạn cần xác định nỗi sợ và nguồn gốc của nó. Tự hỏi mình: bạn sợ gì? Sợ bị người khác cười nhạo hay sợ tiếng 'ông chú hóm hỉnh' này nói lớn quá? Hiểu rõ nỗi sợ có thể coi như tìm kiếm cục kẹo bọc đường trong đống giấy ba cái bèo. Có khi cục đường đó sẽ ngọt lịm lên trời đấy chứ!
Đôi khi chỉ cần thực hành tự nhận thức. Thở sâu, đếm từ một đến mười khi thấy mình phân vân. Có thể ghi lại cảm giác của mình lần này đã khác lần trước ra sao, vì biết đâu đọc lại thấy mình từng... hài hước mà không nhận ra!
Tự cho phép mình mắc lỗi sẽ khiến bạn thấy mình hồn nhiên như gì. Hãy thử hình dung xem những lần bạn thử chải chuốt mà đầu óc rối bời, hay mặc nhầm giày bên phải vào chân trái. Thì ra, những lần trầy da chảy máu không quan trọng bằng những vết thương trong lòng!
Bạn có thể học từ sai lầm của người khác. Đọc về những thất bại của các vĩ nhân như ông Steve Jobs hay chú 'lạc trôi' Sơn Tùng, để thấy rằng không chỉ bạn thấy sai lầm.
Đặt mục tiêu nhỏ và thực tế giúp bạn thấy cuộc đời dễ thương như 'bình nước chanh mát' sau một buổi đạp xe, và chia sẻ, tìm sự hỗ trợ lại là cách để mở lòng hơn đối với đám bạn thân còn dở hơi hơn mình. Hãy tận hưởng những khoảnh khắc này nhé.
Sử dụng tâm lý tích cực bằng cách luôn cười trước những phản hồi xin lỗi của ngày hôm qua; giá trị đó không đến từ việc sợ sai đâu, mà là từ cách bạn đối diện nó. Và cuối cùng, tập trung vào quá trình, không phải kết quả, vì đôi khi hành trình còn quan trọng hơn là đích đến, như kiểu biển chỉ đường đã rơi đâu từ bao giờ.
Chốn cõi đời này vốn dĩ không quá ngắn cũng chẳng quá dài, dành cho bạn một cơ hội để thực sự 'lỗi mà vẫn vui'. Trong cuộc sống, chúng ta thường xuyên mắc phải sai lầm, nhưng điều đó càng làm chúng ta hoàn thiện hơn, mạnh mẽ hơn. Tự tin lên, bạn không đơn độc đâu. Chúc bạn có hành trình khám phá đầy thú vị và tiếng cười trên con đường vượt qua tâm lý sợ sai!
