Ảnh hưởng của Tâm Lý Xã Hội Học đến Hành Vi Nhóm
Xin chào các đồng chí đọc giả trẻ tuổi đang lần mò trên mạng tìm kiếm kiến thức (và giải trí, thừa nhận đi). Hôm nay, chúng ta sẽ cùng khám phá một chủ đề vô cùng thú vị và đôi khi khiến bạn tưởng mình đang ở trung tâm của một bộ phim hài. Đó là ảnh hưởng của tâm lý xã hội học đến hành vi nhóm. Hay như cư dân mạng thường bông đùa là "Khi cả đám tụi mình biến thành bầy kiến lạc lối".
Đầu tiên, hãy nói về sự chấp nhận vô thức các hình mẫu hành vi. Nghe thì có vẻ "oách" lắm, nhưng thực tế là mỗi lần bạn thấy một đám đông đứng xếp hàng, bạn cũng có xu hướng "xếp luôn cho lành" mà chẳng cần lý do. Ai biết đâu được đầu hàng dẫn tới trà sữa free nhỉ? Nhưng thường thì cũng chỉ là một bộ sưu tập mới của một hãng thời trang mà bạn chẳng ham hố lắm, nhưng thôi cứ đứng cho đông vui.
Kế đến là hiện tượng lây lan cảm xúc. Chà, đây mới thật là điển hình nhé. Bạn tưởng tượng mình đang ngồi trong một buổi họp lớp, tự nhiên một anh bạn hét toáng lên vì nhận được thông báo thắng giải trúng thưởng. Không hiểu sao, bạn cũng thấy phấn khích dù chả có giải gì cho riêng mình cả. Còn nhớ khi cuộc đời trở mặt, cảm xúc thay đổi theo đám đông mà!
Thêm một gia vị thú vị nữa là tính chất đám đông. Đám đông thường không phải lúc nào cũng thông minh như chúng ta tưởng đâu. Khi ai đó dõng dạc đưa ra một thông tin nghe có vẻ uy tín, thì cả nhóm có thể "té sông" vào cùng một mớ lý luận thiếu căn cứ lúc nào không hay. "Lắm thầy nhiều ma" - à nhầm, ý là "Trí tuệ đám đông không phải bao giờ cũng là hằng số" đâu nhé!
Cuối cùng, đây là phần "drama" chính: cường độ tình cảm tăng cao. Trong một cuộc họp hay buổi biểu diễn, cảm xúc thường bị đẩy lên đỉnh điểm và dễ dàng lạc trong dòng cảm xúc của tập thể. Đang bình yên như tính khéo, tự dưng thấy mình gào thét vì sao idol nhóm đang hát mà mình chẳng hiểu lời nào.
Tóm lại, tâm lý xã hội học giúp chúng ta hiểu hơn tại sao khi ở trong một nhóm, bạn lại thấy mình "chung chiếu" với người khác trong vô thức. Nó như một vở kịch mà bạn bị buộc phải tham gia, dù vai diễn không có kịch bản cụ thể. Đây chính là cái hay của việc hiểu biết về mình và những người xung quanh trong mọi bối cảnh xã hội đầy màu sắc.
Khái Niệm và Đặc Điểm trong Tâm Lý Xã Hội Học
Thưa các bạn trẻ, hôm nay chúng ta cùng nhau đi sâu vào không gian đầy màu sắc của tâm lý xã hội học nhé. Bạn đã bao giờ thắc mắc vì sao có những người bình tĩnh như núi ngọn cao, nhưng lại có những người cứ phải 'lắc lư như ly chè suông' không? Tất cả đều được giải thích qua cái ngành học không kém phần rối rắm này.
Tâm lý xã hội học là một nhánh của tâm lý học nghiên cứu cách các yếu tố xã hội ảnh hưởng đến tâm hồn và hành vi của mỗi cá nhân. Thực tế, mỗi lần bạn 'tự dưng buồn chả vì sao' chỉ vì cái status không một lời tương tác hay chấm một chấm của bạn crush, đó là một minh chứng sống động cho khả năng 'úp bô' tâm lý mà xã hội phù phiếm dành tặng cho chúng ta.
Vậy đặc điểm chính của ngành học này là gì?
- Tính tương tác giữa cá nhân và xã hội: Chính xác rồi, hành vi con người là kết quả của cuộc chiến giữa ký ức sâu thẳm bên trong và sự xô đẩy của các mối quan hệ ngoài kia nơi công động. Bạn tưởng mình quyết định độc lập nhưng thật ra đa số là mở bài thi kiểu 'nhìn lên trần nhà thắc mắc' rồi tra cứu từ điển sống mang tên 'bạn bè'.
- Tính phức hợp: Nhiều khi phải 'vé được một câu hỏi' kiểu đời tư đến môi trường sống, từ ý định đến kế hoạch sinh tồn với 1001 cách để cuộc sống luôn bất ngờ, ngành học này không ngừng đặt ra những bức tranh phức hợp.
- Bản chất lịch sử và biến đổi: Cứ như chòi trốn chạy thời gian, tâm lý của con người luôn thay đổi và thích nghi. Vậy nên, mỗi lần ngồi than thân trách phận, hãy nhớ rằng lịch sử vẫn đang 'biến đổi' còn đời bạn thì đúng ra cần 'thích nghi'.
Bằng việc nghiên cứu sâu sắc cái nguồn cơn dày đặc của đời sống xã hội, tâm lý xã hội học không chỉ là ánh sáng dẫn lối mà còn là tiếng sóng rì rào giúp bạn không bao giờ quên mất rằng thực tế mãi là bộ phim dài tập cười ra nước mắt.
Vai Trò của Tâm Lý Xã Hội Học trong Giáo Dục và Quản Trị Nhóm
Thưa các tín đồ của chuyên mục 'vừa đọc vừa cười' thân mến, hôm nay chúng ta sẽ cùng nhau đi qua câu chuyện đầy hài hước và sâu sắc về sự hiện diện không thể phủ nhận của tâm lý xã hội học trong không gian giáo dục và quản trị nhóm. Để viết được phần này, thật sự Biupbo đã phải 'đấu tranh tư tưởng' dữ dội, nào thì chọn cách viết thông minh, nào thì phải giữ cho tâm hồn nhẹ nhàng. Nhưng đây, bạn yên tâm đi, chúng ta sẽ có một ít cười, một ít học và nhiều 'trứng cua' để ngẫm nghĩ.
Bắt đầu với một ví dụ quen thuộc để giúp bạn dễ hình dung hơn nào! Bạn nhớ lần cuối cùng trong lớp học, khi giáo viên đặt câu hỏi mà đầu bạn bỗng dưng 'treo cờ trắng', phải không? À, thì ra 'mình hiểu ý nghĩa câu hỏi đấy chứ, nhưng trả lời thế nào cho không bị quê cơ chứ?' Đây chính là lúc tâm lý xã hội học bước vào và 'cứu cánh' cho cả giáo viên và các học sinh.
Người thầy giáo kiểu cũ thường đứng bục giảng và phát biểu lảm nhảm như dạng thuyết giáo thời xưa (không phải không yêu dấu gì đâu, giáo sư!), nhưng giờ đây đã biết 'tranh thủ' áp dụng tâm lý xã hội học để phân tích các hiện tượng tâm lý xã hội diễn ra ngay trong lớp học. Thay vì vội vàng trách móc học sinh không chịu phát biểu, giáo viên giờ đây có thể 'sờ tóc giang hồ' mà nhận diện được lý do nào khiến học sinh mình ngại lên tiếng. Cũng nhờ vậy mà biết cách đổi khác phương pháp dạy, sao cho ai cũng có đều có 'slot tỏa sáng' trong lớp. Tóm lại, đó không phải là cách khiến quá trình học tập trở thành cuộc vui và khiến mỗi học sinh đều thấy 'không cô đơn trên con đường đi học' sao?
Quay qua chuyện quản trị nhóm, và chúng ta hãy cùng nhìn vào loài "sinh vật" đặc biệt yêu thích trong văn phòng làm việc: những cuộc họp nhóm. Bạn đã từng tham gia một cuộc họp và có cảm giác như nhìn vào một bàn cờ vua hổng? Ai đó làm 'con ngựa', người kia thì 'tốt', còn sếp thường được phong là 'vua tướng'. Tâm lý xã hội học thì không hề bỏ qua cơ hội này! Bằng cách hiểu rõ động lực cá nhân cũng như mối quan hệ giữa các thành viên trong nhóm, chúng ta có thể "hack" vào những bài toán nhỏ để chuyển "ban nhạc” này thành một dàn "hòa tấu” đồng điệu.
Thành thật mà nói, nếu bạn hiểu được điểm mạnh yếu của từng "sinh vật hội họp", thì việc 'nắn nắn cho đẹp' đâu có khó. Một nhà lãnh đạo 'dân chơi' phải biết vận dụng tinh hoa tâm lý để không chỉ điều hành bằng trí tuệ, mà còn truyền cảm hứng như vị thần Pop mang lại niềm vui và gắn bó cho đội ngũ. Kết quả là bạn có được một 'bảng phong thần' đầy những kẻ đồng lòng - một giấc mơ có thật chứ không chỉ là lý thuyết.
Vậy đó, các bạn ơi, tâm lý xã hội học chẳng những giúp chúng ta 'giải mã' hành vi của mình trong tập thể, mà còn như chiếc cầu nối giữa nền tảng khoa học với thực tiễn cuộc sống, hỗ trợ cả trong việc giáo dục và quản trị nhóm. Hiểu được lực tác động từ xung quanh, chúng ta sẽ bớt "lơ ngơ" trong trò chơi xã hội này, và với mỗi cú vấp té, hãy cười lên, bởi 'bô' là chuyện của thời thanh xuân!
Mối Quan Hệ giữa Tâm Lý Xã Hội Học và Xã Hội Học
Nghe thì có vẻ thật là học thuật và cao siêu nhưng nếu bạn đã lỡ bước vào lãnh địa của tâm lý xã hội học (hay còn gọi là tâm lý học xã hội) và xã hội học thì chắc chắn sẽ không ít lần bối rối với kiểu 'trư tréo gà cồ' trong giới academia. Để tôi, Biupbo – bậc thầy bị đời úp bô – giúp bạn vén màn bí ẩn về chuyện giữa hai bà chị này.
Trước hết, chúng ta xem xét về tâm lý xã hội học nhé. Đó là việc chúng ta không chỉ ngồi đó nhìn người khác cư xử kì hoặc mà còn cố lắng mình vào đầu để hiểu tại sao họ lại như thế. Như chuyện bạn thắc mắc bằng cách nào anh chàng Harry Potter có thể làm phép mà không bật mí từ năm 1997 vẫn là một bí ẩn hệt như những suy nghĩ trong đầu ông sếp nọ mỗi buổi sáng.
Xã hội học thì mạnh về khoản mổ xẻ lớn lao hơn. Thay vì đối diện với câu hỏi 'Sao hôm nay mình nhột khi lỡ nhìn chằm chằm vô đồng nghiệp?', xã hội học lại chăm chăm vào chính xã hội đang vận hành như một hệ thống phức tạp – kiểu ví như là bạn đang sống trong matrix vậy đó (không phải phim đâu dù cũng bất ngờ chẳng kém!).
Vậy hai chị em họ này 'chơi' với nhau sao? Đơn giản là, tâm lý xã hội học tô điểm thêm sự phức tạp của tâm trạng mỗi người khi hòa mình vào cộng đồng. Trong khi đó, xã hội học cho chúng ta bức tranh rộng hơn về sự tương tác mà trong đó, từng hình thái cảm xúc ấy diễn ra.
Giống như việc bạn cố gắng hiểu sao bạn thân mình lại biến mất vào lúc mình cần nhất – xực. Đó là lúc cả hai ngành này hòa quyện rồi nhen!
Khi ta đang sống trong xã hội mà mối quan hệ giữa con người với nhau được xây dựng trên những mắt xích như văn hóa, chính trị và kinh tế - đừng ngạc nhiên khi tâm lý xã hội học ngay lập tức góp tay chăm chút vào. Càng nắm vững cơ chế tâm lý trong xã hội, càng dễ nắm bắt động thái tập thể (kể cả khi nó bất thường như "sáng nào cái quán phở gần công ty cũng hết sạch bánh"... Dù có tuốt muốc ở đâu cũng chả hiểu!!).
Ngược lại, xã hội học cho bạn thấy ảnh hưởng chung của toàn xã hội lên nhóm nhỏ: 'Tại sao chúng ta lại thích đi theo xu hướng?'. Điều đó như một phép tính cộng mà chẳng cần máy tính: xã hội biến động, cảm xúc và hành vi cá nhân cũng phải biến thiên theo – bất kể là nhân viên văn phòng chăm chỉ hay chú ong chăm hút (at least hy vọng vậy).
Cách lý giải này làm sáng tỏ mối quan hệ bổ sung giữa hai ngành học. Có thể coi tâm lý xã hội là một nhánh nhỏ thuộc phạm trù rộng hơn của khoa học về cuộc sống cùng với xã hội học. Nhưng nó đi sâu hơn vào nội dung tinh thần, cảm xúc, nhấn mạnh nguyên nhân tâm lý dẫn đến hành vi. Nói không ngoa, nó chính là Sony Ericsson của làng nghiên cứu – một mối 'hung hữu' hòa hợp xí xoá mọi bão tố từ 'văn hoá say yes' đến "tài chính của các nhà quản trị UEH" để mua cho mình đôi ba chiếc áo "nạp phát trade luôn liền!"
Nói cho gọn, tâm lý xã hội nghiên cứu động thái từng cá nhân hòa mình trong môi trường xã hội, trong khi xã hội học nghiên cứu môi trường chung để các động thái đó diễn ra. Giống như việc bạn phải ngậm ngùi nhìn người yêu cũ "check in" khắp nơi - xã hội phú quý, đầy đủ mà cơ mà ngậm phải khóc thầm một mình.
Cuối cùng, dù bạn đang học đại học, đi làm hay thất nghiệp, mỗi khi thấy mình bị thế giới 'úp bô', hãy nhớ rằng sự hài hước và đôi chút kiến thức về tâm lý xã hội vẫn luôn giúp bạn ngẩng đầu mạnh mẽ, chính như chúng ta mới một thế hệ Bill Gate "úa vàng cỏ" mà thôi!
