Duy trì đời sống hồng cầu: Làm mới tuổi thọ chỉ từ 0 đồng!
Ủa kỳ vậy trời? Ai mà ngờ được là trong cơ thể chúng ta, hồng cầu cũng có đời sống riêng như một hội bạn thân chí cốt ấy! Tưởng tượng mà xem, hằng ngày hội hồng cầu của bạn chạy lon ton, khám phá đây đó để đưa oxy cho các tế bào đang thèm thuồng. Ôi chao, cái cảnh hồng cầu vừa chạy vừa lắc đầu cười, còn đỡ "úp bô" hơn chứ!
Đời sống của hồng cầu chẳng mấy mà dài, chỉ tầm 120 ngày. Cũng giống tình yêu của một số bạn trẻ ngày nay, mới hôm nào nồng nhiệt mà quay đi ngoảnh lại đã thấy mình đang tâm trạng "già nua" như bị vắt kiệt tuần lộc trong vòng xoáy xã hội. Và khi một hồng cầu chính thức "về hưu", cơ thể chúng ta sẽ lịch sự tiễn đưa bằng cách thay thế tế bào cũ bằng những "người anh em hội bạn" mới toanh từ tủy xương. Nghe quen quen nhỉ, đổi gió để thấy hóa ra mình yêu đời!
Giờ bàn về chuyện làm mới tuổi thọ hồng cầu mà không phải dùng đến kĩ thuật đi vay hay áp dụng công nghệ "làm đẹp thần kỳ" nào khác, mình mách nhỏ cho bạn một chiêu cực đơn giản nhưng kết quả thì đáng ngạc nhiên đấy. Hiến máu - "chiêu" tử tế mà chúng ta có thể làm mà không tốn một xu! Nghe sao mà dễ chịu như thấy người yêu chăm sóc tốt cho bản thân sau chia tay vậy. Khi bạn hiến máu, cơ thể nhận ra "thiếu pt!" mà lập tức động viên các tế bào mới sản xuất "bé hồng cầu xinh tươi" nảy nở để bù vào.
À, không chỉ thế, hiến máu là một cách cực kỳ hiệu quả để body "đào tạo lại" lượng sắt dư thừa, nhờ thế mà giảm nguy cơ stress oxy hóa. Đó, đối phó với việc dư sắt chẳng khác nào bạn đổi nghề để tránh bị burn-out. Một công đôi việc, hiến máu còn giúp bạn hoành tráng trong mắt người khác và có cớ đường hoàng "bóc phốt" đời xanh như không có ngày đen tối.
Vậy ăn uống như thế nào để "chịu thương chịu khó" duy trì sức khỏe hồng cầu? Bạn ơi, đơn giản như đang giỡn: Tránh xa những bữa cơm kiểu "lòe mắt" đầy dầu mỡ, hào hứng với các loại rau xanh cung cấp sắt non-heme từ tự nhiên và thịt đỏ, cá nhận đủ vitamin B12. Đừng quên trái cây giàu vitamin C để giúp hấp thu sắt tốt hơn nhé. Bạn đã có ngay một bữa ăn như trong sách giáo khoa "tạo huyết" mà không cần phải đau đầu suy luận như bác sĩ từ Hàn Quốc về diễn tốt trên phim truyền hình dài tập.
Và cuối cùng, mọi người đừng ngại ngần biến phòng khách nhà mình thành "trạm dưỡng sinh" cho những cô cậu hồng cầu luôn luôn tươi mới. Mọi thứ đều nằm trong tay bạn và chẳng cần phải chi tiêu gì nhiều mà chỉ cần nhìn cuộc sống với đôi mắt yêu thương, hài hước, để thấy rằng: "Chắc ta trẻ mãi không già!"
Tác động của tuổi thọ hồng cầu: Khi 120 ngày là cả cuộc đời
Thật lòng mà nói, nếu 120 ngày là cả cuộc đời thì có lẽ hồng cầu là sinh vật hạnh phúc nhất trong hệ tuần hoàn – không phải lo lắng nhiều vì hầu như chẳng có đủ thời gian mà... úp bô nhau! Với độ thọ trung bình chừng bốn tháng, chúng ta hãy cùng lắng nghe câu chuyện của các anh bạn hồng cầu, xem trong 120 ngày ngắn ngủi ấy, họ đã kịp tận hưởng 'thanh xuân dữ dội' ra sao nhé.
Chắc hẳn các bạn cũng đã nghe câu 'sinh ra từ cát bụi thì sẽ trở về với cát bụi'. Nhưng với hồng cầu, có lẽ câu chuẩn hơn phải là 'sinh ra ở tủy xương, rồi về với lách gan'. Và đặc biệt, cứ mỗi giây, gan, lách cùng tủy xương phải hì hục sản xuất hàng ngàn hồng cầu mới để đảm bảo đội vận chuyển oxy không bị thiếu hụt. Ủa, cừ lắm các bạn gan, lách, tủy!
Tuy sống trong khoảng thời gian ngắn, nhưng hồng cầu lại có khuyết điểm: không có nhân để tự tổng hợp protein, kiểu như mình muốn lao vào sửa chữa nhưng không có công cụ. Ấy vậy mà vẫn 'nhang khói' đều đặn hết sức. Đến tuổi lui về lách gan an dưỡng là cũng không có gì phải hối tiếc nữa rồi. Nghĩ thử xem, khổ hơn cả đó là làm hồng cầu mà lại bị bệnh lý quấy rối như tan máu bẩm sinh nữa, tuổi thọ còn chưa tới 120 ngày, đến hơi thở cũng không kịp nghẹn ngào mà ngỡ hoa hồng của Beethoven đang trỗi lên trong lòng.
Kỳ diệu hơn nữa, các xét nghiệm y học còn kích thích não bộ hồng cầu để chúng lưu lại hồ sơ cho một phần chỉ số đường huyết trung bình trong ba tháng, thông qua HbA1c. Ủa, thiệt luôn trời? Cuối cùng thì ranh giới thực - ảo vẫn là một thứ dễ pha trộn đến khó lường!
Liên hệ với việc 120 ngày là cả cuộc sống đầy ý nghĩa của hồng cầu, dân tình cũng có những sinh nhật hoặc những combo đáng nhớ không kém. Từ những lần bị xã hội 'úp bô' chưa kịp phanh, đến những kỳ fake news giật gân mà đến giờ làm việc vẫn khiến não bộ triền miên. Vì vậy, phép đối chiếu này có thể khiến bạn nhớ tới việc mạng xã hội như một con dao hai lưỡi thế nào, vừa giúp giải toả căng thẳng nhưng đôi khi cũng tạo ra áp lực không đáng có.
Đời sống hồng cầu: Chia tay và hội ngộ, cuộc hẹn định mệnh!
Chào các bạn, có ai trong đây từng bị đời úp bô chưa? Chắc là ai cũng từng nhé, kể cả mấy ông hồng cầu đáng thương trong cơ thể chúng ta. Đúng thế, cuộc đời của một hồng cầu nó giống như một bộ phim drama 120 tập, với vô số những ngày đầy kịch tính và những cú twist bất ngờ. Mỗi hồng cầu được sinh ra từ tủy xương, lặn ngụp trong dòng máu cuộc đời khoảng 120 ngày trước khi chào tạm biệt không lời từ biệt.
Bây giờ, hãy tưởng tượng mà xem, một ngày nào đó, các hồng cầu đang tự dưng bị cho 'nghỉ hưu non' (bị úp bô chưa kịp chuẩn bị) tại lách và gan. Kết thúc không kèn không trống, không có cả một buổi party chia tay đàng hoàng. Nhưng đời không chỉ toàn bất công đâu, vì sau 'cái chết' ấy, sắt từ hồng cầu vẫn được tái sử dụng như một phần của tiến trình tái chế tuyệt diệu của cơ thể, giống như khi bạn bị trượt một môn học mà vẫn gom được một ít kiến thức lận lưng.
Nếu bạn nghĩ rằng hồng cầu chỉ đơn giản là những tế bào chở oxy, thì bạn đã nhầm to rồi đấy. Không chỉ là những người vận chuyển oxy chuyên nghiệp, hồng cầu còn là những 'người hùng thầm lặng', là tay 'môi giới sắt' cừ khôi. Khi chết đi, sắt từ huyết sắc tố sẽ được thu hồi và sử dụng lại để tạo ra các tế bào hồng cầu mới. Một vòng tuần hoàn không hồi kết, như một bộ phim Netflix không bao giờ hết tập. Vậy mà, Ủa gì kỳ vậy trời, không ai nhắc đến điều này trong những cuộc 'trà dư tửu hậu'.
Và để thêm vào bức tranh hài hước này, đôi khi hồng cầu không được 120 ngày như chúng muốn. Ví dụ, nếu bạn đột nhiên mắc một bệnh lý khiến chúng vỡ ra nhanh hơn mức bình thường, như kiểu đang lái xe đường dài mà chưa kịp qua trạm xăng, sẽ gây thiếu hụt hồng cầu và dẫn đến thiếu máu. Đúng là không gì bằng sự thật phũ phàng từ cuộc sống!
Thế nhưng, cuộc sống vẫn cứ tiếp diễn và mỗi hồng cầu mới 'ra đời' sẽ lại tiếp tục thực hiện sứ mệnh vận chuyển oxy đến các cơ quan. Đó là một sự kết hợp hoàn hảo giữa chia tay và hội ngộ, một cuộc hẹn định mệnh của tự nhiên nhằm giữ cho cơ thể hoạt động một cách trơn tru. Vì vậy, nếu bạn đang cảm thấy đời mình bị úp bô, hãy nhớ đến mấy bạn hồng cầu kiên cường, biết đâu bạn sẽ mỉm cười một chút vì có đồng minh 'ngọa hổ tàng long' trong chính máu mình!
Bệnh lý ảnh hưởng đến hồng cầu: Run rẩy các thể loại, từ thiếu máu đến tan máu
Nghe nói đời hồng cầu hơi bị ngắn, cứ tầm 120 ngày là chúng nó 'xõa' hết mấy đêm cuối rồi biến mất luôn. Nhưng có những 'cẩm nang của mô tế bào' còn khuyến mãi thêm cho hồng cầu một list "kẻ thù tự nhiên" khiến cuộc đời chúng không lúc nào yên được. Mà nhắc đến, ai trong chúng ta chưa từng biết tới mấy đứa bạn 'hết hồn' đùng phát đi bệnh viện, khóc ròng với tái mét cơ thể, phải không nào? Ủa, nói vậy đủ rồi, hãy nhìn sâu vào cái gọi là "bệnh lý ảnh hưởng đến hồng cầu" để thử đoán xem tự nhìn mình còn lại gì nhé!
Giờ thì nói đến vài kiểu thiếu máu nhỉ. Đầu tiên là thiếu máu do thiếu vitamin B12. Mình không thể ngờ rằng thiếu một chút vitamin B12 mà tế bào hồng cầu lại trở thành như mấy thằng lười, vừa thiếu động lực vừa lười làm việc. Kết quả là toàn bộ cơ thể cũng mãi ngủ quên cùng mớ hồng cầu ấy. Rồi đến thiếu máu hồng cầu hình liềm, đây không phải trò đùa đâu! Là một tụi di truyền, khi hồng cầu bẩm sinh đã thích uốn éo hình lưỡi liềm hơn là tròn trịa đẹp chuẩn. Tụi này thì không chỉ "chậm tiêu" oxy mà còn dễ 'tan chảy' trước sự đổi thay của môi trường!
Qua khu vực tan máu tự miễn xem có gì vui nào! Hội chứng Evans giống kiểu một team troll luôn vốn lỡ tay nhắm vào mấy em hồng cầu, tiểu cầu và cả bạch cầu. Mà nhắm bạn đã ghét ai dữ dội tới nỗi lập hẳn kháng thể riêng cho đám hùng hồn của mình chưa, chắc chưa đâu nhỉ! Evans thì hùng hồn lắm, chỉ để khi mấy tế bào không còn sức gồng mà chơi "liều".
Rồi lại còn đám bương bả không biết mệt là u tủy xương – nơi mọi chuyện về tế bào huyết tương chuyển mình không kiểm soát. Ô hay, ai chẳng thích một cuộc sống hòa nhã nhưng lắm khi lại bị "chơi sụp" bởi chính những điều không ngờ nhất - chẳng khác nào phát hiện bỗng dưng mình có một đống thói quen xấu ẩn ái!
Đôi khi chỉ cần một chút sơ hở, cả cơ thể bỗng dưng trở nên vô phương cứu vãn bởi những rối loạn di truyền, thiếu hụt dinh dưỡng như thalassemia hay những rối loạn tự miễn đứng sau giấu thính. Vậy nên, chẩn đoán chính xác từ xét nghiệm vừa đủ để cả nhà biết viễn cảnh kỳ diệu giúp cơ thể ta có thể vượt qua những cuộc phiêu lưu bất đắc dĩ với trận đánh "thần thánh" thế nào!
