Tài liệu chính thống trong báo chí: Lý do không thể bỏ qua
Ủa gì kỳ vậy trời? Bạn có thể tự hỏi mình như thế khi lướt web một vòng và phát hiện ra những mẩu tin khó tin đến từ các “trang mạng xã hội” mà tên nghe đã thấy chắc chắn không phải chia sẻ nguồn từ một nơi nào đó uy tín. Và đó cũng chính là lúc bạn cần một liều an ủi hiệu quả mang tên 'báo chí chính thống'. Vậy, tài liệu chính thống trong báo chí đóng vai trò gì trong xã hội hiện đại tràn ngập những câu chuyện mà bạn không biết thật hư ra sao đây?
Trước tiên, phải thừa nhận rằng báo chính thống không chỉ đơn thuần là một mớ con chữ được kiểm duyệt gắt gao theo quy định pháp luật. Nhờ có cơ quan pháp luật 'chống lưng', những tờ báo này đảm bảo sẽ không để bạn 'bị úp bô chưa kịp phanh' với tin vịt hay thông tin sai lệch. Chắc chắn là đọc báo chính thống thì bạn không cần phải lo lắng vừa cập nhật tin tức mà vừa bấm bụng kiểm tra sự thật, kiểu "Biết đâu cái bô này bự hơn!?"
Hơn nữa, sống ở một thực tại mà bất kỳ ai có tài khoản mạng xã hội đều có thể làm 'nhà báo' cho riêng mình, báo chí chính thống giữ một vai trò cực kỳ quan trọng trong việc chuyển tải thông tin chân thật và trung thực nhất có thể. Nhớ bài học quý giá từ Chủ tịch Hồ Chí Minh, người làm báo phải “gần quần chúng”, “đi sâu vào thực tế”. Một khi đã dấn thân vào để tìm đến sự thật, chính thống giúp tránh khỏi những cú 'trôi sông lạc lối' giữa trùng trùng lớp lớp thông tin.
Điều này còn mang tính xã hội cực lớn, bởi báo chí không chỉ là nơi đăng tin mà còn là công cụ phản biện xã hội hiệu quả. Đứng trước những nhiễu nhương chính trị hay trò chơi xếp hạng 'đằng sau hậu trường', báo chí chính thống hỗ trợ giữ ổn định tình hình và đưa ra ánh sáng những vấn đề cần phải có tiếng nói công tâm. Chứ không phải là "tự do báo chí" để tha hồ 'tung hươu, tung phèo'.
Không chỉ dừng lại ở việc truyền tải thông tin, báo chí chính thống còn là môi trường lý tưởng để các doanh nghiệp và tổ chức xây dựng uy tín và thương hiệu. Có những cái tên đã quá quen thuộc như VnExpress, Tuổi Trẻ, hay Dân Trí mà doanh nghiệp nào cũng mong muốn một ngày đẹp trời nào đó bài của mình đứng thật nổi bật. Đặt niềm tin vào những tờ báo này, không chỉ bạn mà cả cộng đồng có thể “chung vui ngắm nhìn biển khơi thông tin” mà không cần mỗi cái tin là mỗi cái bẫy.
Vậy bạn đã thấy chưa, thứ bạn cầm trên tay không chỉ là một mẩu giấy hoặc ấn vào mắt trên màn hình mà còn mang cả một sứ mệnh quan trọng cho xã hội. Báo chí chính thống – người bạn không thể thiếu giữa bão tố thông tin hỗn loạn của thế kỷ 21. Và dù có sự thật phũ phàng nào đứng trước mặt, bạn vẫn có thể mỉm cười tự tin mà bước tới. Mới thấy không xa đâu, mà một giấc mơ thấy người nào đó chắc cũng không thể gây hoang mang bằng một dòng tin sai lệch lan truyền trên mạng xã hội.
Nguồn sử liệu trong lịch sử: Khi chính sử lên tiếng
À, sử liệu! Một từ vựng nghe có vẻ khá sang chảnh và hàn lâm, đúng không nào? Nhưng nếu bạn từng phải ngồi thừ người trước một đống tài liệu lịch sử và tự hỏi: "Ủa, nguồn này có đáng tin không vậy trời?", thì bài viết này chính là liều thuốc bạn cần đấy nhé.
Chúng ta hãy cùng lượn một vòng qua cái gọi là "chính sử" và khám phá xem nó có gì mà hấp dẫn đến vậy. Chính sử, về cơ bản, là những bộ sử liệu chính thống được các nhà sử học 'chân chính' biên soạn dưới sự giám sát của cơ quan quyền lực - kiểu như triều đình hay mấy ông bà cơ quan đầu ngành ấy. Sự thật là chính sử chả khác gì một cuộc họp gia đình khi mọi thành viên đều phải giữ 'văn hóa ứng xử'. Bạn biết đấy, nếu không khách quan, không minh bạch thì ai mà chịu đọc... đúng không?
Hãy tưởng tượng bạn là một sử gia triều đình vào thời xưa, có nhiệm vụ ghi lại cuộc hành trình khai phá phương Nam dưới triều đình các chúa Nguyễn. Đó là một nhiệm vụ khó nhằn, vì vừa phải khéo léo gọt giũa câu từ, vừa phải giữ cho bản thân không bị... trảm! Thật là khó biết khó vận đúng không nào? Nhưng yên tâm, chỉ cần được hướng dẫn đúng đắn thì cái chính sử này không chỉ mang lại những sự thật khách quan mà còn giúp chúng ta thấy bức tranh lịch sử thật rõ ràng, sắc sảo.
Khảo cổ học - một đồng hành không thể thiếu khi nói đến việc vẽ lại bức tranh quá khứ. Nào là những mảnh vỡ gốm sứ, nào là các di tích, chúng góp phần làm sáng tỏ những 'lỗ hổng' mà chính sử chưa kịp lấp đấy. Chẳng hạn, nếu chính sử có ghi chép bất ổn nào, thì khảo cổ học sẽ như người bạn giúp 'ném đá' cho sáng tỏ thật giả!
Bây giờ, hẳn bạn đã thấy rằng việc chính sử "lên tiếng" không chỉ đơn thuần là để chúng ta đọc chơi cho vui, mà nó thực sự kết hợp cùng với các nguồn khác để đưa ra những cái nhìn rõ hơn về quá khứ. Giống như việc bạn cần dùng kính hiển vi để tìm ra con kiến, thì chính sử chính là chiếc kính đó, giúp bạn soi xét từng ngóc ngách của lịch sử. Vậy nên, mỗi khi đọc, hãy nhớ vui vẻ và yêu thêm công việc của những nhà sử học nhé!
Bây giờ bạn có thể tự hỏi: "Chính sử có dùng được ngoài việc tra cứu lịch sử không?"- Oh, xin thưa, chính sử còn là một trong những nguồn giúp các ứng dụng công nghệ AI như ChatGPT biết nói chuyện lịch sử đấy! Thế nên, phải công nhận rằng khi "chính sử lên tiếng", thì cả cõi xã hội đều lắng nghe (trừ phi bạn đang không có Wi-Fi!).
Giá trị pháp lý của tài liệu chính thống trong quản lý nhà nước
Ở đời, bạn có thể bị lạc khi vào siêu thị mà quên mang điện thoại để dò đường ra, nhưng đừng lo, vì hôm nay đã có lý do để cảm thấy bớt lạc... trong rừng tài liệu chính thống! Nào, chúng ta cùng lắc đầu cười bất lực và khám phá xem tài liệu chính thống có giá trị pháp lý gì trong quản lý nhà nước nhé.
Một ngày đẹp trời, bạn vừa đánh đổ trà sữa lên bàn làm việc, vừa nhận ra rằng, một trong những thứ giữ cho bộ máy nhà nước vận hành trơn tru và tránh khỏi "tầm nhìn mờ mịt đầy trà sữa" ấy, chính là các tài liệu chính thống như Hiến pháp, luật và cả đống văn bản mà, thú thật đi, chưa chắc bạn đã hiểu hết!
Vi diệu thay, Hiến pháp nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam năm 2013 được ví như một chiếc áo giáp giúp bảo vệ ý chí, nguyện vọng và còn là "món đồ" không thể thiếu để đổi mới mô hình quản trị quốc gia. Sau nhiều lần "thay áo" từ năm 2025, Hiến pháp đã và đang là kim chỉ nam dẫn dắt cả một dân tộc.
Trong cõi đời hành chính, tài liệu chính thống chẳng những là "người chủ trì" cho mọi sự kiện, mà còn được dùng để tổ chức bộ máy nhà nước tinh gọn hơn. Đó giống như là một game show mang tên "Tổ Chức Siêu Đỉnh" mà bạn không thể nào thắng trong vai trò hậu cần nếu thiếu đi cuốn cẩm nang "chính thống" ấy!
Khác với việc bạn dự trữ đồ ăn cho những ngày lười, các tài liệu lưu trữ dự phòng khi đã được "hàng chính hãng cơ quan có thẩm quyền" xác thực đều có giá trị pháp lý ngang tầm tài liệu gốc đấy nhé! Điều này không chỉ đảm bảo an toàn thông tin mà còn đảm bảo bạn không phải chạy vòng quanh khi quên "vũ khí bí mật".
Chưa dừng lại ở đó, quản lý tài liệu điện tử cũng là bùa phép tăng cường minh bạch hành chính công, vừa tiết kiệm chi phí và thân thiện với môi trường. Bạn biết không, trong bối cảnh cải cách hành chính hiện đại, tài liệu chính thống là một "chiêu thức tối thượng", giúp giải quyết hầu hết các vấn đề mà đám đông đều phải ngỡ ngàng "Ủa gì kỳ vậy trời?".
Nếu có lần nào bạn bắt gặp quy trình tiêu huỷ hoặc lưu trữ tài liệu nhà nước đúng bài bản đến từng câu từng chữ theo Luật Lưu trữ 2011, thì hẳn bạn đã thấy sự tôn trọng sâu sắc đối với tính hợp pháp và đúng quy trình của mọi hoạt động "út ráng" từng loại tài liệu.
Cuối cùng, mặc dù có đôi lúc bị "úp bô" bởi thủ tục rườm rà của nhà nước, những tài liệu chính thống vẫn đóng vai trò thiết yếu trong mọi hoạt động từ xây dựng luật đến tổ chức thực thi quyền lực công quyền một cách minh bạch, hợp hiến và hiệu quả. Đây chính là nền tảng để xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam hiện nay. Và giờ, bạn đã thấy mình không còn đơn độc trên hành trình hiểu về tài liệu chính thống nữa rồi, phải không?
Tài liệu chính thống và không chính thống: Cuộc chiến của sự thật
Bạn có bao giờ cảm thấy như đang lạc vào một ma trận thông tin, nơi sự thật lẫn với dối trá như mèo với chuột không? Đó chính là cuộc chiến giữa tài liệu chính thống và không chính thống. Một bên là những gã đầu gù, nghiêm túc và đáng tin cậy như báo VnExpress, Tuổi Trẻ, nơi thông tin được “đánh bóng” bằng kiểm duyệt chặt chẽ và trách nhiệm pháp lý. Còn bên kia là những kẻ 'không danh phận', trôi nổi như cái meme con mèo khóc trên mạng mà bạn vừa lướt qua sáng nay. Liệu CAT (chính thống) hay là RAT (không chính thống) sẽ đánh bại được nhau trong cuộc chiến này?
Tài liệu chính thống nói dễ hiểu là kiểu như một bản hợp đồng tình yêu ký trước chứng kiến của bố mẹ người yêu, an tâm hơn nhiều so với chỉ hứa miệng. Vậy mà chắc cũng ít ai ngờ, infodemic – đại dịch thông tin phát tán khắp nhân gian lại có những chiêu trò tinh vi đến thế. Chỉ cần một cú nhấn chuột, thông tin từ mấy fanpage như 'Hóng biến 24/7' đã bay đến hàng triệu người trong tích tắc. Cảm giác như chúng ta là một mảnh ghép trong đám mây thông tin hỗn độn ấy mà tìm mãi không thấy đường vạch lối đi.
Tuy nhiên, đừng ngây thơ cho rằng những từ NGỤY BIỆN trên báo chính thống cũng không tồn tại. Một bài viết được biên tập kỹ lưỡng đôi khi chỉ là chiếc mặt nạ của gương mặt muôn hình vạn trạng, mọi thứ có thể thay đổi chỉ sau một cú bấm 'F5' mà thôi. Đừng thần thánh hoành tráng các trang báo cũng như cạm bẫy mạng xã hội, 'bán tín bán nghi' là trạng thái không tồi.
Giờ đến phần thú vị: cuộc chiến này không chỉ dừng lại ở truyền thông mà còn lan rộng 'hậu sự thật' (post-truth) liên quan sâu sắc đến chính trị xã hội. Giới thiệu bạn với bạn đứa bạn 'fake news' – luôn kề bên hơn cả bạn tri kỷ của bạn, nuôi dưỡng lòng ngờ vực từ 'chính sử' đến chuyện học phí của bạn toàn đến từ mạng xã hội. Lòng tin vào truyện cổ tích bị bào mòn, kéo theo lòng tin vào công lý cũng chấp chới.
Cho nên các nhà báo chẳng khác gì Thor trong Avengers, với chiếc búa của mình – không phải để đập kẻ thù, mà đang cố gắng đập nát tin giả, 'phanh phui' sự thật tồn tại giữa cơn bão thông tin. Tinh thần chiến sĩ không bao giờ ngủ, không chịu thua trước đàn âm mưu.
Và, như một điều không thể thiếu, chiến thắng của sự thật đôi khi đơn giản chỉ là giữ vững niềm tin. Những cú click chuột của bạn, những thông tin bạn chọn đọc, chính là viên gạch xây dựng một thế giới thông tin chính xác hơn, nơi niềm tin xã hội không còn chấp chới giữa thực và ảo.
